შესავალი
გამოკითხვები წარმოადგენს სამეცნიერო კვლევის უმნიშვნელოვანეს ინსტრუმენტს, რომელიც პირველწყარო მონაცემების შეგროვების საშუალებას გვაძლევს. აკადემიურ ნაშრომებში გამოკითხვების ციტირება განსაკუთრებულ მიდგომას მოითხოვს, რადგან ისინი ხშირად განსხვავდებიან ჩვეულებრივი ლიტერატურისგან. გამოკითხვები შეიძლება იყოს გამოქვეყნებული, გამოუქვეყნებელი ან პირადი კომუნიკაციის ფორმით მიღებული, და თითოეულისთვის არსებობს ციტირების განსხვავებული წესები. ამ ბლოგში გაგაცნობთ გამოკითხვების ციტირების ძირითად პრინციპებს APA, MLA და ჩიკაგოს სტილში, რაც დაგეხმარებათ აკადემიური კეთილსინდისიერების დაცვასა და პლაგიატის თავიდან აცილებაში.
თუ გიჭირთ სამეცნიერო ნაშრომებში წყაროების სწორად მითითება ან გსურთ დაზოგოთ დრო, შთაგონება მზადაა დაგეხმაროთ ნებისმიერი ტიპის აკადემიური ნაშრომის მომზადებაში, სწორი ციტირების ჩათვლით.
მოგვწერე!რატომ არის მნიშვნელოვანი გამოკითხვების სწორად ციტირება
გამოკითხვების სწორად ციტირება საკვანძო მნიშვნელობისაა რამდენიმე მიზეზის გამო. პირველ რიგში, ეს არის აკადემიური კეთილსინდისიერების საკითხი. როცა სხვის მიერ შეგროვებულ მონაცემებს ვიყენებთ, ორიგინალი მკვლევრის შრომა უნდა დავაფასოთ და სათანადოდ მივუთითოთ მასზე. ეს ცოდნის სამართლიან გაზიარებას უწყობს ხელს აკადემიურ საზოგადოებაში.
მეორე მხრივ, სწორი ციტირება თავიდან გვაცილებს პლაგიატს, რომელიც სერიოზულ აკადემიურ გადაცდომად ითვლება. როცა გამოკითხვიდან მიღებულ მონაცემებს ვიყენებთ მითითების გარეშე, ვაჩვენებთ, თითქოს ეს ინფორმაცია ჩვენ თავად მოვიპოვეთ, რაც აკადემიური თაღლითობაა.
ამასთან, სწორი ციტირება ზრდის თქვენი კვლევის სანდოობას. მკითხველს საშუალება ეძლევა გადაამოწმოს თქვენი წყაროები და დარწმუნდეს მონაცემების სიზუსტეში. ეს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, როცა საქმე გვაქვს ემპირიულ კვლევებთან, რომლებიც გამოკითხვებზეა დაფუძნებული.
გამოკითხვების ციტირება APA სტილში
APA (American Psychological Association) სტილი ფართოდ გამოიყენება სოციალურ მეცნიერებებში და სხვა დისციპლინებში. ამ სტილში გამოკითხვების ციტირება დამოკიდებულია იმაზე, თუ რა სახის გამოკითხვასთან გვაქვს საქმე.
გამოქვეყნებული გამოკითხვების ციტირება APA სტილში
გამოქვეყნებული გამოკითხვების შემთხვევაში საქმე გვაქვს ოფიციალურ ანგარიშთან ან დოკუმენტთან, რომელიც საჯაროდ ხელმისაწვდომია. ასეთი გამოკითხვები ციტირდება სტანდარტული წიგნის ან ანგარიშის მსგავსად.
ფორმატი: ავტორ(ებ)ი. (წელი). გამოკითხვის სახელწოდება დახრილი შრიფტით. გამომცემელი. URL (თუ არსებობს)
მაგალითი: სმიტი, ჯ. (2021). ეროვნული მომხმარებელთა კმაყოფილების კვლევა. ეროვნული კვლევითი ინსტიტუტი. https://www.nri-survey.com
გამოუქვეყნებელი გამოკითხვების ციტირება APA სტილში
გამოუქვეყნებელი გამოკითხვებისთვის საჭიროა მიუთითოთ, რომ გამოკითხვა არ არის გამოქვეყნებული და მიაწოდოთ ინფორმაცია ორგანიზაციის ან პირის შესახებ, ვინც ჩაატარა ეს კვლევა.
ფორმატი: ავტორ(ებ)ი. (წელი). გამოკითხვის სახელწოდება დახრილი შრიფტით [გამოუქვეყნებელი გამოკითხვა]. დაწესებულება/ორგანიზაცია.
მაგალითი: გოგოლაძე, ა. (2022). თანამშრომელთა კმაყოფილების კვლევა [გამოუქვეყნებელი გამოკითხვა]. XYZ კორპორაცია.
პირადი გამოკითხვების ციტირება APA სტილში
პირადი გამოკითხვის ან პირადად მიღებული ინფორმაციისთვის (მაგ., ელფოსტით ან ინტერვიუების მეშვეობით), ეს განიხილება როგორც პირადი კომუნიკაცია და ციტირდება მხოლოდ ტექსტში, არა გამოყენებული ლიტერატურის სიაში.
ტექსტში ციტირების ფორმატი: (სახელის ინიციალი. გვარი, პირადი კომუნიკაცია, თვე დღე, წელი)
მაგალითი: (გ. ნოზაძე, პირადი კომუნიკაცია, 15 მარტი, 2023)
გამოკითხვების ციტირება MLA სტილში
MLA (Modern Language Association) სტილი ძირითადად გამოიყენება ჰუმანიტარულ მეცნიერებებში. ამ სტილშიც გამოკითხვების ციტირება დამოკიდებულია გამოკითხვის ტიპზე.
გამოქვეყნებული გამოკითხვების ციტირება MLA სტილში
გამოქვეყნებული გამოკითხვისთვის უნდა ჩართოთ ავტორის სახელი (თუ ხელმისაწვდომია), გამოკითხვის სათაური ბრჭყალებში, გამომცემლის ან დაწესებულების სახელი დახრილი შრიფტით, გამოქვეყნების წელი და URL, თუ ეს ონლაინ წყაროა.
ფორმატი: ავტორის გვარი, სახელი. “გამოკითხვის სათაური.” გამომცემელი/დაწესებულება, გამოქვეყნების წელი. URL (თუ არსებობს).
მაგალითი: წიკლაური, ნინო. “ეროვნული მომხმარებელთა კმაყოფილების კვლევა.” ეროვნული კვლევითი ინსტიტუტი, 2021. https://www.nri-survey.com.
გამოუქვეყნებელი გამოკითხვების ციტირება MLA სტილში
გამოუქვეყნებელი გამოკითხვისთვის ჩართეთ ავტორი (თუ ხელმისაწვდომია), გამოკითხვის სათაური ბრჭყალებში, და აღნიშნეთ, რომ ეს გამოუქვეყნებელი გამოკითხვაა, შემდეგ კი მიუთითეთ დაწესებულების ან ორგანიზაციის სახელი, რომელმაც ჩაატარა გამოკითხვა და წელი.
ფორმატი: ავტორის გვარი, სახელი. “გამოკითხვის სათაური.” გამოუქვეყნებელი გამოკითხვა, დაწესებულება/ორგანიზაცია, წელი.
მაგალითი: მაისურაძე, თამარ. “თანამშრომელთა კმაყოფილების კვლევა.” გამოუქვეყნებელი გამოკითხვა, XYZ კორპორაცია, 2022.
პირადი გამოკითხვების ციტირება MLA სტილში
პირად გამოკითხვებს განიხილავენ როგორც პირად კომუნიკაციას. MLA ფორმატი ჩვეულებრივ არ მოიცავს პირად კომუნიკაციას გამოყენებული წყაროების სიაში, ამიტომ ის მხოლოდ ტექსტში ციტირდება.
ტექსტში ციტირების ფორმატი: (სახელი გვარი, პირადი კომუნიკაცია, დღე, თვე წელი)
მაგალითი: (გიორგი ბერიძე, პირადი კომუნიკაცია, 15 მარტი 2023)
გამოკითხვების ციტირება ჩიკაგოს სტილში
ჩიკაგოს სტილი გამოიყენება მრავალ დისციპლინაში, განსაკუთრებით ისტორიასა და ხელოვნებაში. ამ სტილში გამოკითხვების ციტირება შესაძლებელია როგორც სქოლიოსა და ბიბლიოგრაფიის სისტემაში, ასევე ავტორი-თარიღის სისტემაში.
გამოქვეყნებული გამოკითხვების ციტირება ჩიკაგოს სტილში
გამოქვეყნებული გამოკითხვისთვის ჩართეთ ავტორის ან ორგანიზაციის სახელი, გამოკითხვის სათაური ბრჭყალებში, დაწესებულების ან გამომცემლის სახელი დახრილი შრიფტით და გამოქვეყნების წელი. თუ ეს ონლაინ წყაროა, ასევე ჩართეთ URL.
ფორმატი (ბიბლიოგრაფია): ავტორის გვარი, სახელი, ან ორგანიზაცია. “გამოკითხვის სათაური.” დაწესებულება/გამომცემელი. წელი. URL.
მაგალითი (ბიბლიოგრაფია): ჩხეიძე, ლაშა. “ეროვნული მომხმარებელთა კმაყოფილების კვლევა.” ეროვნული კვლევითი ინსტიტუტი. 2021. https://www.nri-survey.com.
ფორმატი (სქოლიო/ბოლოშენიშვნა): ავტორის სახელი გვარი ან ორგანიზაცია, “გამოკითხვის სათაური,” დაწესებულება/გამომცემელი, წელი, URL.
მაგალითი (სქოლიო/ბოლოშენიშვნა): ლაშა ჩხეიძე, “ეროვნული მომხმარებელთა კმაყოფილების კვლევა,” ეროვნული კვლევითი ინსტიტუტი, 2021, https://www.nri-survey.com.
გამოუქვეყნებელი გამოკითხვების ციტირება ჩიკაგოს სტილში
გამოუქვეყნებელი გამოკითხვისთვის ჩართეთ ავტორის სახელი (თუ ხელმისაწვდომია), გამოკითხვის სათაური ბრჭყალებში და მიუთითეთ, რომ ეს გამოუქვეყნებელია. შემდეგ მიაწოდეთ დაწესებულების ან ორგანიზაციის სახელი და წელი.
ფორმატი (ბიბლიოგრაფია): ავტორის გვარი, სახელი, ან ორგანიზაცია. “გამოკითხვის სათაური.” გამოუქვეყნებელი გამოკითხვა, დაწესებულება/ორგანიზაცია, წელი.
მაგალითი (ბიბლიოგრაფია): კაკაბაძე, მარიამ. “თანამშრომელთა კმაყოფილების კვლევა.” გამოუქვეყნებელი გამოკითხვა, XYZ კორპორაცია, 2022.
ფორმატი (სქოლიო/ბოლოშენიშვნა): ავტორის სახელი გვარი ან ორგანიზაცია, “გამოკითხვის სათაური,” გამოუქვეყნებელი გამოკითხვა, დაწესებულება/ორგანიზაცია, წელი.
მაგალითი (სქოლიო/ბოლოშენიშვნა): მარიამ კაკაბაძე, “თანამშრომელთა კმაყოფილების კვლევა,” გამოუქვეყნებელი გამოკითხვა, XYZ კორპორაცია, 2022.
პირადი გამოკითხვების ციტირება ჩიკაგოს სტილში
პირადი გამოკითხვებისა თუ პირადი კომუნიკაციის შემთხვევაში, ჩიკაგოს სტილი ამ წყაროებს განიხილავს როგორც გამოუქვეყნებელს. ისინი ჩვეულებრივ ციტირდება შენიშვნებში, მაგრამ არა ბიბლიოგრაფიაში.
ფორმატი (სქოლიო/ბოლოშენიშვნა): ავტორის სახელი, გვარი, “გამოკითხვის სათაური,” პირადი კომუნიკაცია, თვე, დღე, წელი.
მაგალითი (სქოლიო/ბოლოშენიშვნა): ნიკა კვარაცხელია, “სტუდენტთა კმაყოფილების კვლევა,” პირადი კომუნიკაცია, მარტი 15, 2023.
ჩიკაგოს ავტორი-თარიღის სისტემა გამოკითხვების ციტირებისთვის
ავტორი-თარიღის სისტემისთვის, ტექსტში ციტირების დროს ჩართეთ ავტორის გვარი და გამოკითხვის წელი.
ფორმატი (ტექსტში ციტირება): (ავტორის გვარი წელი)
მაგალითი (ტექსტში ციტირება): (ჩხეიძე 2021)
ხშირი შეცდომები გამოკითხვების ციტირებისას
გამოკითხვების ციტირებისას ხშირად ვაწყდებით რამდენიმე გავრცელებულ შეცდომას. პირველ რიგში, მკვლევრები ზოგჯერ არასწორად უთითებენ გამოკითხვის ავტორს. თუ გამოკითხვა ჩატარებულია ორგანიზაციის მიერ და არა კონკრეტული პირის, მაშინ ორგანიზაცია უნდა იქნას მითითებული ავტორად. მაგალითად, თუ გამოკითხვა ჩაატარა გალუპის ორგანიზაციამ, ავტორი იქნება “გალუპი” და არა ცალკეული მკვლევარი.
მეორე ხშირი შეცდომაა გამოცემის წლის გამოტოვება. გამოცემის წელი აუცილებლად უნდა იყოს მითითებული ყველა სახის ციტირებაში, რადგან ის ეხმარება მკითხველს განსაზღვროს ინფორმაციის სიახლე და შესაბამისობა.
ასევე გავრცელებულია ფორმატირების შეცდომები, როგორიცაა დახრილი შრიფტის ან ბრჭყალების არასწორი გამოყენება. APA სტილში გამოკითხვის სათაური უნდა იყოს დახრილი, ხოლო MLA და ჩიკაგოს სტილში – ბრჭყალებში. ამ წესების დაცვა მნიშვნელოვანია აკადემიური ნაშრომის პროფესიული იერსახისთვის.
პრაქტიკული რჩევები გამოკითხვების სწორად ციტირებისთვის
ციტირების მენეჯერების გამოყენება, როგორიცაა Zotero, Mendeley ან EndNote, მნიშვნელოვნად გაგიმარტივებთ გამოკითხვების სწორად ციტირებას. ეს პროგრამები ავტომატურად აფორმატებენ ციტირებებს თქვენს მიერ არჩეული სტილის შესაბამისად და ზოგავენ დროს, რომელიც შეიძლება დაიხარჯოს ფორმატირების წესების დამახსოვრებაზე.
მნიშვნელოვანია სწორი ინფორმაციის შეგროვება თავიდანვე. როდესაც გამოკითხვებს იყენებთ, ჩაინიშნეთ ყველა საჭირო დეტალი: ავტორები, გამოქვეყნების თარიღი, სათაური, გამომცემელი და ა.შ. ეს თავიდან აგაცილებთ მოგვიანებით ინფორმაციის ძიებას.
ციტირების წესების სამახსოვრო ბარათის შექმნა ასევე კარგი იდეაა. ამ ბარათზე შეგიძლიათ ჩამოწეროთ თქვენთვის საჭირო ციტირების სტილების ძირითადი ფორმატები და მაგალითები. ეს განსაკუთრებით სასარგებლოა, თუ ხშირად გიწევთ სხვადასხვა სტილის გამოყენება.
დასკვნა
გამოკითხვების სწორად ციტირება აუცილებელი უნარია აკადემიურ წრეებში მომუშავე ნებისმიერი პირისთვის. ცოდნა იმისა, თუ როგორ უნდა მოხდეს გამოქვეყნებული, გამოუქვეყნებელი და პირადი გამოკითხვების ციტირება APA, MLA და ჩიკაგოს სტილებში, დაგეხმარებათ თავი აარიდოთ პლაგიატს და შექმნათ პროფესიული, სანდო აკადემიური ნაშრომები.
გახსოვდეთ, თითოეულ სტილს აქვს თავისი სპეციფიკური წესები, და მნიშვნელოვანია ამ წესების თანმიმდევრულად დაცვა მთელი ნაშრომის განმავლობაში. სწორი ციტირება არა მხოლოდ აკადემიური კეთილსინდისიერების საკითხია, არამედ ის ზრდის თქვენი ნაშრომის პროფესიულ დონეს და სანდოობას.
თუ გიჭირთ აკადემიური ნაშრომის მომზადება ან ციტირების წესების დაცვა, შთაგონება მზადაა დაგეხმაროთ. ჩვენი პროფესიონალები უზრუნველყოფენ თქვენი ნაშრომის ხარისხს და აკადემიურ სტანდარტებთან შესაბამისობას.
მოგვწერე!
