შუა ბავშვობა – კოგნიტური და პიროვნულ-სოციალური განვითარების თავისებურებები ჟ. პიაჟესა და ე. ერიკსონის თეორიის მიხედვით

შუა ბავშვობის პერიოდი, რომელიც მოიცავს 6-დან 11-12 წლამდე ასაკს, წარმოადგენს განვითარების ფსიქოლოგიაში ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს ეტაპს. ეს არის დრო, როდესაც ბავშვები განიცდიან მნიშვნელოვან ცვლილებებს როგორც კოგნიტურ, ისე პიროვნულ-სოციალურ სფეროებში. ფსიქოლოგიის ორი გამოჩენილი თეორეტიკოსი – ჟან პიაჟე და ერიკ ერიკსონი – განსხვავებული პერსპექტივიდან განიხილავენ ამ პერიოდს, თუმცა ორივე ხაზს უსვამს მის გადამწყვეტ როლს ბავშვის მომავალი განვითარებისთვის.

ამ პერიოდში ბავშვები იწყებენ უფრო ლოგიკურად და სისტემურად აზროვნებას, რაც მათ აძლევს საშუალებას უკეთ გაიაზრონ სამყარო და გადაჭრან კომპლექსური პრობლემები. პარალელურად, ისინი ავითარებენ მნიშვნელოვან სოციალურ უნარებს და იწყებენ საკუთარი იდენტობის ფორმირებას.

თუ გჭირდებათ აკადემიური ნაშრომის მომზადება ამ თემაზე, მოგვწერეთ მესენჯერში და ჩვენი გუნდი დაგეხმარებათ.

კოგნიტური განვითარება პიაჟეს თეორიის მიხედვით

პიაჟეს კოგნიტური განვითარების თეორიის თანახმად, შუა ბავშვობის პერიოდი ემთხვევა კონკრეტული ოპერაციების სტადიას, რომელიც 7-დან 11 წლამდე გრძელდება. ამ დროს ბავშვის აზროვნებაში ხდება მნიშვნელოვანი ხარისხობრივი ცვლილება – ის იწყებს ლოგიკური ოპერაციების გამოყენებას კონკრეტულ სიტუაციებში.

დეცენტრაციის უნარის განვითარება წარმოადგენს ამ პერიოდის ერთ-ერთ მთავარ მახასიათებელს. ბავშვებს უჩნდებათ შესაძლებლობა სიტუაცია განიხილონ სხვადასხვა პერსპექტივიდან, რაც მათ ეხმარება უკეთ გაიგონ გარშემომყოფთა აზრები და მოტივები.

კონკრეტული ოპერაციების სტადიაზე ბავშვები ასევე ითვისებენ კონსერვაციის პრინციპს. ისინი ხვდებიან, რომ ობიექტის რაოდენობა არ იცვლება მისი ფორმის შეცვლის შემთხვევაში. პარალელურად, ვითარდება მათი უნარი, განახორციელონ კლასიფიკაცია სხვადასხვა ნიშნის მიხედვით და გაიაზრონ მოქმედებების შექცევადობა.

თუმცა, მიუხედავად მნიშვნელოვანი პროგრესისა, ამ ასაკის ბავშვებს ჯერ კიდევ უჭირთ აბსტრაქტული მსჯელობა და ჰიპოთეტური სიტუაციების ანალიზი. ეს შეზღუდვა მოგვიანებით იხსნება, როდესაც ისინი გადადიან ფორმალური ოპერაციების სტადიაზე.

სოციალურ-ემოციური განვითარება ერიკსონის თეორიის მიხედვით

ერიკსონის ფსიქოსოციალური განვითარების თეორია შუა ბავშვობის პერიოდს განიხილავს როგორც მნიშვნელოვან ეტაპს, რომელიც ხასიათდება კრიზისით “შრომისმოყვარეობა შემცირებული თვითშეფასების წინააღმდეგ”. ამ პერიოდში ბავშვები განსაკუთრებულ ყურადღებას აქცევენ საკუთარი კომპეტენციების განვითარებას სხვადასხვა სფეროში.

სასკოლო გარემო წარმოადგენს მთავარ არენას, სადაც ბავშვები ცდილობენ დაამტკიცონ საკუთარი შესაძლებლობები. წარმატებული გამოცდილება მათში აყალიბებს კომპეტენტურობის ჯანსაღ განცდას, რაც აუცილებელია ჯანსაღი თვითშეფასების ჩამოყალიბებისთვის.

თუმცა, წარუმატებლობის შემთხვევაში არსებობს რისკი, რომ ბავშვს განუვითარდეს არასრულფასოვნების კომპლექსი. ამ პერიოდში მიღებული გამოცდილება ხშირად განსაზღვრავს ადამიანის დამოკიდებულებას საკუთარი შესაძლებლობების მიმართ მთელი ცხოვრების განმავლობაში.

სოციალური უნარების განვითარება კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ასპექტია. ბავშვები სწავლობენ თანამშრომლობას, თანატოლებთან ურთიერთობას და იწყებენ საკუთარი სოციალური იდენტობის ფორმირებას. ისინი განსაკუთრებით მგრძნობიარენი ხდებიან გარშემომყოფთა შეფასებების მიმართ.

მნიშვნელოვანი უნარების განვითარება

შუა ბავშვობის პერიოდში ვითარდება რამდენიმე ფუნდამენტური უნარი, რომლებიც განსაზღვრავენ ბავშვის შემდგომ წარმატებას. განსაკუთრებით აღსანიშნავია მეტაკოგნიტური უნარების ჩამოყალიბება, რაც ბავშვებს საშუალებას აძლევს გააცნობიერონ და ნაწილობრივ გააკონტროლონ საკუთარი სასწავლო პროცესი.

კლასიფიკაციისა და სერიაციის უნარების განვითარება წარმოადგენს კიდევ ერთ მნიშვნელოვან ასპექტს. ბავშვებს უჩნდებათ შესაძლებლობა დაალაგონ ობიექტები რაოდენობრივი მახასიათებლების მიხედვით და დაადგინონ მათ შორის ურთიერთმიმართება. ეს უნარები მნიშვნელოვნად განსაზღვრავენ მათ აკადემიურ წარმატებას.

სოციალური იდენტობის საფუძვლების ფორმირება ასევე ხდება ამ პერიოდში. ბავშვები იწყებენ საკუთარი კომპეტენციების შედარებას სხვებთან და ამის საფუძველზე აყალიბებენ წარმოდგენას საკუთარ თავზე. ეს პროცესი მჭიდროდ უკავშირდება მათი თვითშეფასების ჩამოყალიბებას.

დასკვნა

შუა ბავშვობის პერიოდი წარმოადგენს კრიტიკულ ეტაპს ადამიანის განვითარებაში, რასაც ადასტურებს როგორც პიაჟეს, ისე ერიკსონის თეორიები. ამ პერიოდში ჩამოყალიბებული კოგნიტური და სოციალურ-ემოციური უნარები ქმნიან საფუძველს პიროვნების შემდგომი განვითარებისთვის.

კონკრეტული ოპერაციების სტადიაზე განვითარებული ლოგიკური აზროვნება და კლასიფიკაციის უნარები წარმოადგენენ აუცილებელ საფეხურს აბსტრაქტული აზროვნების განვითარებისთვის. პარალელურად, ამ პერიოდში ფორმირებული კომპეტენტურობის განცდა მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს პიროვნების თვითშეფასებასა და იდენტობის ჩამოყალიბებაზე.

თუ გჭირდებათ აკადემიური ნაშრომის მომზადება ამ თემაზე, დაგვიკავშირდით მესენჯერში. ჩვენ დაგეხმარებით მაღალი ხარისხის აკადემიური ნაშრომის შექმნაში.