კარლ მარქსი კონსპექტი
შთა -ს საგანში კარლ მარქსის შესახებ მოსული საკითხები შეიძლება ზოგჯერ ყველაზე რთულადაც კი მოგეჩვენოთ. შთაგონებამ იცის რომ შთას კონსპექტებს მარტივად ვერ იპოვით. სწორედ ამიტომ სპეციალურად თქვენთვის შევქმენით კარლ მარქსის კომუნისტური მანიფესტის მოკლე გზამკვლევი.
ასევე, თუ დედლაინი გეწურება და დახმარება გჭირდება, დაგვიკავშირდი.
მოგვწერე!კლასობრივი ურთიერთობები: ბურჟუაზია და პროლეტარიატი
კომუნისტურ მანიფესტში მარქსი საზოგადოების ორ ძირითად კლასს შორის ურთიერთობას განიხილავს, რომელიც ექსპლუატაციასა და კლასთა შორის დაპირისპირებაზეა დაფუძნებული. ბურჟუაზია, რომელიც წარმოების საშუალებების მფლობელია, მუდმივად ცდილობს წარმოების პროცესის გარდაქმნას და ბაზრების გაფართოებას, რაც თავის მხრივ სოციალური ურთიერთობების მუდმივ ცვლილებას იწვევს. ბურჟუაზიულმა კლასმა ტრადიციული პროფესიები დაქირავებულ მუშახელად გადააქცია და პიროვნული ღირსების გრძნობა მხოლოდ გაცვლით ღირებულებამდე დაიყვანა.
ამის საპირისპიროდ, პროლეტარიატი, რომელიც იძულებულია საკუთარი სამუშაო ძალა გაყიდოს არსებობისთვის, კაპიტალის დაგროვების იარაღად იქცა. მანქანებისა და შრომის დანაწილების შედეგად, მუშათა კლასის შრომა მონოტონური და უინტერესო გახდა, ხოლო მათი ანაზღაურება მხოლოდ მინიმალური საარსებო საშუალებების შეძენას თუ უზრუნველყოფს. თუმცა, მარქსის აზრით, სწორედ ეს პროცესი ქმნის წინაპირობას რევოლუციური ცვლილებებისთვის, რადგან პროლეტარიატი, რომელიც საწარმოებშია გამომწყვდეული და ინდუსტრიული არმიის სახეს იღებს, თანდათანობით აცნობიერებს საკუთარ ძალას და ორგანიზებულ კლასად ყალიბდება.
თუ შთას დავალების დაწერა, პრეზენტაციის გაკეთება თუ საბაკალავრო ნაშრომის დაწერა გჭირდება, მოგვწერე ახლავე და შთაგონება ყველაფერს გააკეთებს შენს დასახმარებლად.
კლასობრივი ბრძოლა ისტორიულ კონტექსტში
მარქსის ცნობილი გამონათქვამი – “მთელი აქამდე არსებული საზოგადოების ისტორია კლასობრივი ბრძოლის ისტორიაა” – წარმოადგენს მისი თეორიის ძირითად იდეას. კლასობრივი ბრძოლის კონცეფცია მარქსისთვის არ არის მხოლოდ თანამედროვე საზოგადოების მახასიათებელი, არამედ ისტორიული განვითარების მამოძრავებელი ძალა.
ფეოდალური სისტემის რღვევა და ბურჟუაზიული საზოგადოების აღმოცენება წარმოადგენს ამ პროცესის თვალსაჩინო მაგალითს, სადაც ფეოდალური არისტოკრატიის წინააღმდეგ ბრძოლაში ბურჟუაზიამ რევოლუციური როლი შეასრულა. თანამედროვე კაპიტალისტურ საზოგადოებაში კი კლასობრივი წინააღმდეგობები გამარტივდა და ორ ძირითად ბანაკად – ბურჟუაზიად და პროლეტარიატად დაიყო, რომელთა შორის ანტაგონიზმი საზოგადოებრივი განვითარების ახალ ეტაპს განაპირობებს. მარქსის აზრით, პროლეტარიატის რევოლუციური ბრძოლა განსხვავდება წინა ისტორიული ეპოქების კლასობრივი ბრძოლებისგან, რადგან ის მიმართულია არა მხოლოდ არსებული წყობის შეცვლისკენ, არამედ საერთოდ კლასობრივი საზოგადოების გაუქმებისკენ.
კაპიტალიზმის შინაგანი წინააღმდეგობები
მარქსი თვლის, რომ კაპიტალისტური სისტემა საკუთარი განადგურების წინაპირობებს თავად ქმნის. წარმოების მუდმივი გაფართოების აუცილებლობა იწვევს ჭარბწარმოებას, რაც პერიოდული ეკონომიკური კრიზისების მიზეზი ხდება. საზოგადოებას, რომელმაც შექმნა უზარმაზარი საწარმოო ძალები, პარადოქსულად უწევს მათი განადგურება კრიზისების დროს, რადგან “ზედმეტად ცივილიზებული” გახდა საკუთარი პროდუქციისთვის.
ამავდროულად, ბურჟუაზია ქმნის საკუთარ “მესაფლავეებს” პროლეტარიატის სახით, რომელიც სულ უფრო მეტად ორგანიზებული და კლასობრივად გაცნობიერებული ხდება. კაპიტალისტური წარმოების განვითარება, რომელიც თავდაპირველად ხელს უწყობდა საწარმოო ძალების ზრდას, საბოლოოდ მათი შემდგომი განვითარების ბორკილად იქცევა, რაც სისტემის ფუნდამენტურ წინააღმდეგობას წარმოადგენს.
კერძო საკუთრების როლი და მისი გაუქმების აუცილებლობა
მარქსის თეორიაში კერძო საკუთრება წარმოადგენს კლასობრივი ექსპლუატაციის ფუნდამენტურ საფუძველს. საზოგადოების უმრავლესობისთვის კერძო საკუთრება უკვე გაუქმებულია, რადგან პროლეტარიატს არ გააჩნია წარმოების საშუალებების ფლობის შესაძლებლობა. დაქირავებული შრომა არ ქმნის საკუთრებას მუშებისთვის, არამედ აგროვებს კაპიტალს, რომელიც გამოიყენება მათი ექსპლუატაციისთვის.
მარქსი განასხვავებს წვრილ კერძო საკუთრებას, რომელსაც ფლობენ გლეხები და ხელოსნები, ბურჟუაზიული კერძო საკუთრებისგან, რომელიც დაფუძნებულია დაქირავებული შრომის ექსპლუატაციაზე. კომუნისტური საზოგადოების მიზანია არა ზოგადად საკუთრების გაუქმება, არამედ წარმოების საშუალებებზე კერძო საკუთრების გარდაქმნა საზოგადოებრივ საკუთრებად, რაც გააუქმებს კლასობრივი ექსპლუატაციის საფუძველს. ამგვარი ტრანსფორმაცია, მარქსის აზრით, უზრუნველყოფს საზოგადოების ყველა წევრის თანაბარ წვდომას რესურსებზე და შრომის შედეგებზე. თუ გაინტერესებს როგორ მოიძიო მარტივად წყაროები ნებისმიერი საკითხის შესახებ მაშინ გაეცანი ჩვენს ბლოგს ახლავე.
სახელმწიფოს როლი კომუნისტურ სისტემაზე გადასვლის პროცესში
კომუნისტურ მანიფესტში მარქსი განსაკუთრებულ ყურადღებას უთმობს სახელმწიფოს როლს კაპიტალიზმიდან კომუნიზმზე გადასვლის პროცესში. პროლეტარიატის დიქტატურის პერიოდში სახელმწიფო წარმოადგენს მნიშვნელოვან ინსტრუმენტს ძველი წყობილების დემონტაჟისა და ახალი საზოგადოებრივი ურთიერთობების ჩამოყალიბებისთვის.
გარდამავალ პერიოდში სახელმწიფო ახორციელებს წარმოების საშუალებების ცენტრალიზებას, საკრედიტო სისტემის კონტროლს და სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის მართვას. თუმცა, კლასობრივი წინააღმდეგობების გაქრობასთან ერთად, სახელმწიფო, როგორც კლასობრივი ბატონობის იარაღი, კარგავს თავის პოლიტიკურ ფუნქციას და გარდაიქმნება წარმოების ადმინისტრირების მექანიზმად. საბოლოო კომუნისტურ საზოგადოებაში სახელმწიფო, როგორც პოლიტიკური ინსტიტუტი, “კვდება”, რადგან ქრება მისი არსებობის კლასობრივი საფუძველი.
მარქსის პასუხი კომუნიზმის კრიტიკოსებს
კომუნისტურ მანიფესტში მარქსი დეტალურად პასუხობს კომუნიზმის წინააღმდეგ წამოყენებულ ძირითად არგუმენტებს. კერძო საკუთრების გაუქმების კრიტიკის საპასუხოდ, ის მიუთითებს, რომ საზოგადოების უმრავლესობისთვის ეს საკუთრება უკვე გაუქმებულია კაპიტალისტური სისტემის პირობებში. კულტურისა და განათლების განადგურების ბრალდებაზე მარქსი პასუხობს, რომ ბურჟუაზიული განათლება მხოლოდ მანქანის დანამატად აქცევს ადამიანებს, ხოლო კომუნისტური საზოგადოება უზრუნველყოფს საყოველთაო და თავისუფალ განათლებას.
ოჯახური ურთიერთობების მოშლის კრიტიკის საპასუხოდ, მარქსი აღნიშნავს, რომ ბურჟუაზიული ოჯახი უკვე დანგრეულია პროლეტარიატისთვის, სადაც ბავშვები შრომის იარაღებად არიან ქცეულნი. განსაკუთრებით საინტერესოა მარქსის პასუხი ბრალდებაზე, რომ კომუნიზმი სპობს “მარადიულ ჭეშმარიტებებს” – რელიგიას, მორალსა და სამართალს. ის აჩვენებს, რომ ეს იდეები ყოველთვის გამომდინარეობდა არსებული მატერიალური პირობებიდან და იცვლებოდა საზოგადოებრივი წყობის ცვლილებასთან ერთად.
მარქსის გეგმა კაპიტალიზმის დასანგრევად
კომუნისტური მანიფესტის ფინალურ ნაწილში მარქსი წარმოადგენს კონკრეტულ პროგრამას, რომელიც მოიცავს ათ ძირითად ღონისძიებას კაპიტალიზმიდან კომუნიზმზე გადასვლის პერიოდისთვის.
პროგრამა ითვალისწინებს კერძო საკუთრების გაუქმებას და განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება საკრედიტო სისტემის, კომუნიკაციებისა და ტრანსპორტის სახელმწიფო კონტროლს, ასევე წარმოების საშუალებების და სასოფლო-სამეურნეო წარმოების გაფართოებას სახელმწიფოს მიერ. მარქსი ხაზს უსვამს საყოველთაო შრომის ვალდებულების მნიშვნელობას და სასოფლო-სამეურნეო და სამრეწველო წარმოების გაერთიანების აუცილებლობას, რაც უნდა დასრულდეს ქალაქსა და სოფელს შორის განსხვავების თანდათანობითი მოშლით.
შეჯამება
კომუნისტური მანიფესტი წარმოადგენს არა მხოლოდ კაპიტალისტური სისტემის კრიტიკის ფუნდამენტურ დოკუმენტს, არამედ სოციალური ტრანსფორმაციის თეორიულ საფუძველს. მარქსის მიერ შემოთავაზებული კლასობრივი ანალიზი და კაპიტალიზმის წინააღმდეგობების კვლევა დღესაც რჩება მნიშვნელოვან თეორიულ ინსტრუმენტად თანამედროვე საზოგადოების გასაანალიზებლად.
თუ სხვა ავტორების კონსპექტებიც გჭირდება გაეცანი ჩვენს ბლოგს მერი უოლსტონკრაფტზე.
თუ კვლავ გაქვს კითხვები შთას დავალების, შთას შუალედურის თუ შთას ფინალურის შესახებ, მაშინ შთაგონება სტრესს ძალიან სწრაფად მოგიხსნის.
მოგვწერე!
