შესავალი
პლაგიატის რისკებს შესაძლოა წავაწყდეთ მაშინაც კი, როცა ამის შესახებ არაფერი ვიცით. გასაკვირია, მაგრამ ფაქტია – საკუთარი ნაშრომის ხელახლა გამოყენება ციტირების გარეშე პლაგიატად ითვლება. მაგალითად, როცა ხელახლა აბარებთ მთლიან ნაშრომს ან იყენებთ ნაწილებს თქვენივე წარსული ნამუშევრიდან, ავტო-პლაგიატის მსხვერპლი ხდებით. მართალია, ეს ცნება საკმაოდ წინააღმდეგობრივია და არ არსებობს საყოველთაოდ მიღებული წესი, რომელიც პრობლემას ზუსტად განსაზღვრავდა, მაგრამ ეს ეთიკურ პრინციპებთანაა დაკავშირებული, რომელთა დარღვევაც შესაძლოა უნებურადაც მოხდეს.
ალბათ ფიქრობთ: „რატომ არ უნდა გამოვიყენო საკუთარი იდეები, რომლებიც თავად შევქმენი? ეს ხომ ჩემია, როგორ შეიძლება საკუთარი ნაშრომიდან ვიპლაგიატო?” დიახ, შინაარსი თქვენია, თუმცა სიტუაცია მაინც წინააღმდეგობრივია, რადგან უბრალოდ იმავე იდეას იმეორებთ. აკადემიურ გარემოში ხელახლა წარდგენილი შინაარსი ორიგინალური უნდა იყოს. როცა იმავე იდეას იყენებთ, ეს აუცილებლად უნდა აღნიშნოთ ან საერთოდ თავი აარიდოთ ამას. საუკეთესო გამოსავალია, გაიგოთ როგორ მუშაობს პლაგიატის შემმოწმებელი პროგრამები, თავად შეამოწმოთ ნაშრომი და ნახოთ შედეგი, რათა იყოთ პატიოსანი და თავიდან აირიდოთ პლაგიატის ყველა ფორმა, მათ შორის თვითკოპირება.
თუ ფიქრობთ, რომ დრო აღარ გრჩებათ ან გაგიჭირდათ თქვენი ნამუშევრის ორიგინალურობის უზრუნველყოფა, შთაგონება დაგეხმარებათ აკადემიურად მართებული ნაშრომის შექმნაში.
მოგვწერე!რა არის ავტო-პლაგიატი?
ავტო-პლაგიატის განმარტება
ავტო-პლაგიატი გულისხმობს საკუთარი, ადრე შექმნილი ნაშრომის ან მისი ნაწილების ხელახლა გამოყენებას ახალ აკადემიურ კონტექსტში შესაბამისი მითითების გარეშე. მართალია, პლაგიატი ტრადიციულად სხვისი იდეების მოპარვასთან ასოცირდება, მაგრამ ავტო-პლაგიატი ეხება თქვენივე ინტელექტუალური შრომის პროდუქტს, რომელიც უკვე წარადგინეთ ან გამოაქვეყნეთ სხვა დროს, სხვა მიზნით.
როდის ითვლება საკუთარი ნაშრომის გამოყენება პლაგიატად
საკუთარი ნაშრომის გამოყენება პლაგიატად ითვლება, როცა:
- ხელახლა წარადგენთ ადრე ჩაბარებულ ნაშრომს სხვა კურსისთვის თანხმობის გარეშე
- გამოიყენებთ მნიშვნელოვან ნაწილებს ძველი ნაშრომიდან ახალში მითითების გარეშე
- სხვადასხვა კურსისთვის წარადგენთ ერთსა და იმავე ნაშრომს (ორმაგი ჩაბარება)
აკადემიური განათლების მთავარი არსი ისაა, რომ სტუდენტმა ყოველ ჯერზე ახალი ცოდნა შექმნას და დაამუშაოს საკითხი განსხვავებული კუთხით.
ავტო-პლაგიატის ფორმები აკადემიურ გარემოში
აკადემიურ გარემოში ავტო-პლაგიატს სხვადასხვა სახე აქვს:
- მთლიანი ნაშრომის ხელახალი ჩაბარება – როცა იმავე ნაშრომს წარადგენთ სხვა საგნის ფარგლებში
- ნაწილობრივი გამოყენება – როცა ძველი ნაშრომიდან გარკვეულ ნაწილებს გადააქვთ ახალში
- პერეფრაზირება – როცა საკუთარ ნაშრომს გადააფორმულებთ, მაგრამ იდეები იგივე რჩება
- მონაცემთა დუბლირება – როცა ერთი კვლევის შედეგებს სხვადასხვა პუბლიკაციაში იყენებთ
რაც უფრო მაღალია აკადემიური საფეხური, მით უფრო მკაცრად განიხილება ავტო-პლაგიატის საკითხი. მაგისტრატურისა და დოქტორანტურის დონეზე უკვე საავტორო უფლებებითაც კი შეიძლება იყოს დაცული თქვენი ნაშრომი, რის გამოც მისი გამოყენება სათანადო მითითების გარეშე დისციპლინარულ პასუხისმგებლობას მოითხოვს.
რატომ ითვლება ავტო-პლაგიატი პრობლემად?
აკადემიური კეთილსინდისიერების პრინციპები
აკადემიური კეთილსინდისიერება განათლების ფუნდამენტური ნაწილია. განათლების მიზანი არა მხოლოდ ინფორმაციის დამახსოვრება, არამედ ყოველი დავალების შესრულებისას ახალი უნარების განვითარება და ცოდნის გაღრმავებაა. როცა საკუთარ ნაშრომს ხელახლა იყენებთ, თქვენ გვერდს უვლით იმ შრომას, რომელიც უნდა ჩაგედოთ ახალი დავალების შესრულებაში. ეს ეწინააღმდეგება აკადემიური პროგრესის იდეას.
როგორც ქართულად იტყვიან, “ერთსა და იმავე წყალში ორჯერ ვერ შეხვალ” – თითოეული ახალი დავალება ახალი გამოწვევაა და განვითარების ახალი შესაძლებლობა.
უნივერსიტეტების პოლიტიკა ავტო-პლაგიატთან დაკავშირებით
სულ უფრო მეტი უნივერსიტეტი ამკაცრებს პოლიტიკას ავტო-პლაგიატთან დაკავშირებით. ამერიკული ფსიქოლოგიური ასოციაციის (APA) პუბლიკაციის სახელმძღვანელოში მკაფიოდაა ხაზგასმული პოზიცია ავტო-პლაგიატის წინააღმდეგ, რაც იმას მოასწავებს, რომ მომავალში უფრო მეტი პედაგოგი გახდება ნაკლებად შემწყნარებელი ამ საკითხის მიმართ.
თუ უნივერსიტეტი იყენებს Turnitin-ის ან მსგავს ტექნოლოგიას და აკადემიური კეთილსინდისიერების პოლიტიკაში უკვე ნახსენებია ავტო-პლაგიატი, მაშინ თავი უნდა აარიდოთ საკუთარი ნაშრომების გამეორებას, რადგან ამას შეიძლება სერიოზული დისციპლინარული ზომები მოჰყვეს.
სამართლებრივი და ეთიკური საკითხები
ავტო-პლაგიატს აქვს როგორც ეთიკური, ისე სამართლებრივი განზომილება. ეთიკური თვალსაზრისით, ეს არის პატიოსნების საკითხი – იკისრებთ თუ არა პასუხისმგებლობას შეასრულოთ მოთხოვნილი სამუშაო. სამართლებრივი კუთხით კი, თუ თქვენი ნაშრომი უკვე გამოქვეყნებულია ან დაცულია საავტორო უფლებებით (განსაკუთრებით სამეცნიერო პუბლიკაციების შემთხვევაში), მისი ხელახალი გამოყენება ციტირების გარეშე შეიძლება საავტორო უფლებების დარღვევადაც ჩაითვალოს.
შედეგები დამოკიდებულია კონკრეტულ სიტუაციაზე. თუ იყენებთ ადრე დაწერილ, მაგრამ გამოუქვეყნებელ მასალას, სავარაუდოდ, თავიდან აიცილებთ სანქციებს. მაგრამ თუ კურსის ფარგლებში გევალებათ რამდენიმე სტატიის გამოქვეყნება და ნაცვლად ორიგინალური სტატიების წერისა, იყენებთ ძველ მასალებს, ამას შეიძლება უარყოფითი შედეგები მოჰყვეს, რაც თქვენს აკადემიურ კარიერას საფრთხეს შეუქმნის.
როგორ თავიდან ავიცილოთ ავტო-პლაგიატი
საკუთარი ნაშრომის სწორად ციტირება
ავტო-პლაგიატის თავიდან ასაცილებლად აუცილებელია ვიცოდეთ, როგორ მოვიქცეთ თუ მაინც გვჭირდება საკუთარი ნაშრომის გამოყენება. მთავარი წესი მარტივია – მოექეცით თქვენს ადრინდელ ნაშრომს ისევე, როგორც ნებისმიერ სხვა წყაროს:
- მიუთითეთ საკუთარი წინა ნაშრომი ბიბლიოგრაფიაში
- გამოიყენეთ შესაბამისი ციტირების სტილი (APA, MLA, Harvard ან სხვა)
- პირდაპირი ციტირების შემთხვევაში გამოიყენეთ ბრჭყალები
- მიუთითეთ საკუთარი გვარი და ნაშრომის წარდგენის წელი
მაშინაც კი, როცა პერეფრაზირებულ ან რედაქტირებულ შინაარსს იყენებთ, საჭიროა სათანადო მითითება და ციტირება.
ლექტორთან წინასწარი კომუნიკაცია
თავიდანვე ესაუბრეთ თქვენს ლექტორს, თუ გსურთ ადრე შესრულებული ნაშრომის ან მისი ნაწილების გამოყენება. ზოგიერთი პედაგოგი მხარს უჭერს სტუდენტების უფლებას, გამოიყენონ საკუთარი ნამუშევრები სხვადასხვა კურსისთვის, თუ ნაშრომები აკმაყოფილებს კონკრეტული დავალების ყველა მოთხოვნას.
ნუ გარისკავთ და უბრალოდ ჰკითხეთ წინასწარ, როცა ჯერ კიდევ გაქვთ დრო სრულიად ორიგინალური ესეს დასაწერად. ყოველთვის უმჯობესია ახალი ნაშრომის შექმნა ძველის ხელახალი გამოყენების ნაცვლად, რადგან ორიგინალური დავალებების წერის უნარი ადასტურებს თქვენს აკადემიურ პროგრესს.
პლაგიატის შემოწმების პროგრამების გამოყენება
პლაგიატის შემმოწმებელი პროგრამები შესანიშნავი საშუალებაა ავტო-პლაგიატის თავიდან ასაცილებლად. ეს პროგრამები ადარებენ თქვენს ნაშრომს ინტერნეტში არსებულ წყაროებსა და ადრე ჩაბარებულ ნაშრომებს. გადაამოწმეთ თქვენი ნაშრომი ჩაბარებამდე, რათა დარწმუნდეთ, რომ იგი არ შეიცავს ძველი ნამუშევრების მნიშვნელოვან ნაწილებს.
თვალი გაადევნეთ პროცენტულ მაჩვენებელს, რომელიც გიჩვენებთ თქვენი ნაშრომის დამთხვევას სხვა წყაროებთან. თუ შემოწმების შედეგად აღმოჩნდება, რომ თქვენს ნაშრომში ბევრი რამ ემთხვევა თქვენივე ადრინდელ ნამუშევარს, ეს პრობლემის სიგნალია.
პრაქტიკული რჩევები სტუდენტებისთვის
აი რამდენიმე პრაქტიკული რჩევა, რომლებიც დაგიცავთ ავტო-პლაგიატის ბრალდებებისგან:
- ნუ გამოიყენებთ ხელახლა ადრე ჩაბარებულ ნაშრომებს მასწავლებლის ნებართვის გარეშე
- თუნდაც მასწავლებელმა დაგრთოთ ნება, ტექსტში სადმე აღნიშნეთ, რომ ნაშრომი მოიცავს წინა სამუშაოს ელემენტებს
- გამოიყენეთ ახალი მიდგომა და პერსპექტივა, როცა მუშაობთ მსგავს თემებზე
- შექმენით სრულიად ახალი შინაარსი, ნაცვლად ძველის რედაქტირების ან პერეფრაზირებისა
- დაიხმარეთ სპეციალისტი, თუ ვერ წყვეტთ, შეიცავს თუ არა თქვენი ნაშრომი ავტო-პლაგიატს
როგორც ქართულ ანდაზაშია – “შიში საქმის მაჩქარალია”, ამიტომ ნუ გადადებთ ბოლო წუთამდე ნაშრომის დაწერას, რადგან დროის სიმცირე ხშირად გვაიძულებს ძველი მასალების გამოყენებას.
შესაძლო შედეგები
აკადემიური სანქციები
ავტო-პლაგიატისთვის დაწესებული სანქციები განსხვავდება დაწესებულებების მიხედვით, მაგრამ მათ შორის შეიძლება იყოს:
- დაბალი ქულა ან ჩაჭრა კონკრეტულ დავალებაზე
- საგნის ჩაბარების უფლების ჩამორთმევა
- აკადემიური პრობაციის დაწესება
- უკიდურეს შემთხვევებში, უნივერსიტეტიდან გარიცხვაც კი
სანქციების სიმძიმე ხშირად დამოკიდებულია დარღვევის სიმძიმეზე და იმაზე, პირველად ხდება ეს თუ განმეორებით.
გავლენა აკადემიურ რეპუტაციაზე
აკადემიური რეპუტაცია ძალზე მნიშვნელოვანია. ავტო-პლაგიატის შემთხვევები შეიძლება ჩაიწეროს თქვენს აკადემიურ ჩანაწერებში და გავლენა მოახდინოს:
- პროფესორების მიერ თქვენ შესახებ შექმნილ შთაბეჭდილებაზე
- სარეკომენდაციო წერილების ხარისხზე
- სამომავლო კარიერულ შესაძლებლობებზე, განსაკუთრებით აკადემიურ სფეროში
როგორც ქართული გამოთქმა გვასწავლის – “სახელი გვარის მაძიებელია”, თქვენი აკადემიური რეპუტაცია მნიშვნელოვანი კაპიტალია, რომელიც ფრთხილად უნდა დაიცვათ.
როგორ მოვიქცეთ პრობლემის შემთხვევაში
თუ ავტო-პლაგიატის ბრალდება წაგიყენეს:
- შეინარჩუნეთ სიმშვიდე და პროფესიონალიზმი
- აღიარეთ შეცდომა, თუ მართლაც დაუშვით იგი
- აუხსენით სიტუაცია პროფესორს ან შესაბამის აკადემიურ საბჭოს
- წარადგინეთ თქვენი პოზიცია წერილობით
- ისწავლეთ შეცდომებზე და ნუღარ გაიმეორებთ მათ
გახსოვდეთ, რომ ხშირად ავტო-პლაგიატი უნებლიედ ხდება. მაგალითად, შეიძლება ნაშრომში ჩართოთ რაღაც იდეები და არ გახსოვდეთ, რომ ეს იდეები უკვე წარმოადგინეთ სხვა ნაშრომში, რომელიც დიდი ხნის წინ დაწერეთ.
დასკვნა
ავტო-პლაგიატი რთული კონცეფციაა, რომელიც ბევრ სტუდენტს უქმნის გაურკვევლობას. მართალია, საკუთარი ნაშრომიდან “მოპარვა” ერთი შეხედვით წინააღმდეგობრივად ჟღერს, მაგრამ აკადემიური კეთილსინდისიერების პრინციპები ითხოვს თითოეული ნაშრომის ორიგინალურობას და ხელახალი გამოყენების შემთხვევაში სათანადო ციტირებას.
საკუთარი ნაშრომის ხელახალი გამოყენებისას ყოველთვის გაითვალისწინეთ უნივერსიტეტის პოლიტიკა, ესაუბრეთ ლექტორებს წინასწარ და საჭიროების შემთხვევაში გამოიყენეთ სათანადო ციტირების წესები. საბოლოო ჯამში, ახალი ცოდნის შექმნა და თქვენი უნარების განვითარება აკადემიური განათლების მთავარი მიზანია.
თუ დროის უკმარისობას უჩივით ან გიჭირთ ორიგინალური ნაშრომის შექმნა, ნუ მიმართავთ ძველი ნამუშევრების გამეორებას. შთაგონება ყოველთვის მზადაა დაგეხმაროთ აკადემიურად გამართული და ორიგინალური ნაშრომის მომზადებაში!
მოგვწერე!
