შესავალი
ციტირება კვადრატული ფრჩხილებით აკადემიური წერის ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული მეთოდია ტექნიკურ და საინჟინრო სფეროებში. ამ სტილის გამოყენება განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, როდესაც ვწერთ საბაკალავრო ან სამაგისტრო ნაშრომს ელექტროინჟინერიის, კომპიუტერული მეცნიერებების ან სხვა ტექნიკურ დარგებში. კვადრატული ფრჩხილებით ციტირების მთავარი უპირატესობა მისი სიმარტივე და თვალსაჩინოებაა – ტექსტი არ იტვირთება გრძელი სქოლიოებით და მკითხველს უადვილდება წყაროების იდენტიფიცირება. ამ სტატიაში გაგაცნობთ, როგორ გააკეთოთ ციტირება კვადრატული ფრჩხილებით თქვენს ნაშრომში, გაგიზიარებთ პრაქტიკულ მაგალითებს და მოგცემთ სასარგებლო რჩევებს, რომლებიც დაგეხმარებათ აკადემიური წერის დახვეწაში.
მოგვწერე!რა არის IEEE ფორმატი და როდის გამოიყენება
IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers) არის სამეცნიერო ფორმატი, რომელიც შეიქმნა ელექტრული ინჟინერიისა და მონათესავე დარგების მკვლევართა საჭიროებების დასაკმაყოფილებლად. ეს ფორმატი 1963 წელს ჩამოყალიბდა ორი ამერიკული ორგანიზაციის – ამერიკის ელექტროინჟინერთა ინსტიტუტისა და რადიოინჟინერთა ინსტიტუტის გაერთიანების შედეგად.
IEEE ფორმატი ფართოდ გამოიყენება სტუდენტებისა და მკვლევარების მიერ ისეთ სფეროებში, როგორიცაა:
- კომპიუტერული მეცნიერება
- საინფორმაციო ტექნოლოგიები
- ელექტროინჟინერია
- რობოტიკა და ავტომატიზაცია
- ტელეკომუნიკაციები
სხვა ციტირების სტილებისგან (როგორიცაა APA ან MLA) განსხვავებით, IEEE გამოირჩევა რიგი თავისებურებებით:
- ტექსტში ციტირება კეთდება კვადრატული ფრჩხილებით და არა მრგვალი ფრჩხილებით
- გამოიყენება რიცხვითი მითითებები და არა ავტორის გვარი და წელი
- არ იყენებს სქოლიოებს ან ენდნოუტებს ციტირებისთვის
- განსაკუთრებული ყურადღება ექცევა ტექნიკური ენისა და მათემატიკური განტოლებების სწორ გამოყენებას
კვადრატული ფრჩხილებით ციტირების ძირითადი წესები
ციტირება კვადრატული ფრჩხილებით ეყრდნობა რამდენიმე ფუნდამენტურ წესს, რომელთა ცოდნა აუცილებელია ყველა სტუდენტისა და მკვლევარისთვის:
1. თანმიმდევრული ნუმერაცია
წყაროები ინომრება თანმიმდევრულად – პირველი ციტირება აღინიშნება [1], მეორე [2] და ა.შ. მაშინაც კი, თუ იგივე წყაროს რამდენჯერმე იყენებთ, მისი ნომერი არ იცვლება მთელი ნაშრომის განმავლობაში.
2. ციტირების განთავსება
ციტირების ნომერი უნდა განთავსდეს ტექსტში უშუალოდ მას შემდეგ, რაც დამთავრდება ციტირებული ან პარაფრაზირებული აზრი, ხშირად წინადადების ბოლოს, წერტილის წინ.
3. გვერდის მითითება
თუ მიუთითებთ კონკრეტულ გვერდს, გვერდის ნომერი უნდა მოთავსდეს ციტირების ნომრის შემდეგ, მძიმით გამოყოფილი.
4. რამდენიმე წყაროს ერთდროული ციტირება
როდესაც ერთდროულად რამდენიმე წყაროს უთითებთ, გამოიყენეთ მძიმე ან ტირე იმისდა მიხედვით, თანმიმდევრული წყაროებია თუ არა.
5. ლიტერატურის სიის მოწესრიგება
ნაშრომის ბოლოს ლიტერატურის სია უნდა განთავსდეს იმავე თანმიმდევრობით, რა თანმიმდევრობითაც წყაროები გამოჩნდა ტექსტში.
6. ერთგვაროვნება ფორმატში
მთელი დოკუმენტის მანძილზე შეინარჩუნეთ ერთგვაროვანი სტილი ციტირებისას.
7. ყველა წყაროს მითითება
დარწმუნდით, რომ ყველა წყარო, რომელსაც უთითებთ ტექსტში, გათვალისწინებულია ლიტერატურის სიაში.
ტექსტში ჩასმული ციტირების მაგალითები
IEEE ფორმატში ციტირების სწორად გაკეთება მოითხოვს პრაქტიკას. განვიხილოთ რამდენიმე მაგალითი:
ერთი წყაროს ციტირება
“ხელოვნური ინტელექტი მნიშვნელოვნად ცვლის თანამედროვე ტექნოლოგიებს [1].”
ამ შემთხვევაში, [1] მიუთითებს ლიტერატურის სიაში პირველ წყაროზე.
რამდენიმე წყაროს ციტირება
როდესაც თქვენი მსჯელობა ეფუძნება რამდენიმე წყაროს, შეგიძლიათ ისინი ორგვარად მიუთითოთ:
- არათანმიმდევრული წყაროები: “უახლესი კვლევები აჩვენებს, რომ განახლებადი ენერგიის წყაროები სულ უფრო ხელმისაწვდომი ხდება [2], [5], [8].”
- თანმიმდევრული წყაროები: “რამდენიმე კვლევა ადასტურებს ამ მოსაზრებას [3]-[6].”
კონკრეტული გვერდების მითითება
“სმიტის თეორია ფართოდაა აღიარებული ამ სფეროში [4, გვ. 23].”
ამ შემთხვევაში, მივუთითებთ მე-4 წყაროს 23-ე გვერდზე.
ლიტერატურის სიის ფორმატირება IEEE სტილში
IEEE სტილში ლიტერატურის სია ფორმატდება მკაცრად განსაზღვრული წესების შესაბამისად:
სამეცნიერო სტატიები
[1] ა. ავტორი, “სტატიის სათაური,” ჟურნალის სახელი, ტომი, ნომერი, გვერდები, თვე, წელი.
მაგალითად: [1] გ. ბერიძე, “მზის ენერგიის გამოყენების პერსპექტივები საქართველოში,” ენერგეტიკის მეცნიერებათა ჟურნალი, ტ. 15, ნომ. 3, გვ. 125-130, მარტი, 2023.
წიგნები
[2] ბ. ავტორი, წიგნის სათაური. გამომცემლობა, ქალაქი, წელი.
მაგალითად: [2] თ. კიკნაძე, თანამედროვე რობოტიკა: პრინციპები და გამოყენება. თბილისი: ტექნიკური უნივერსიტეტის გამომცემლობა, 2022.
კონფერენციის მასალები
[3] გ. ავტორი, “ნაშრომის სათაური,” კონფერენციის დასახელება, ქალაქი, ქვეყანა, თვე, წელი, გვერდები.
მაგალითად: [3] ლ. მამულაძე, “ბლოკჩეინ ტექნოლოგიის გამოყენება საბანკო სექტორში,” საერთაშორისო კონფერენცია ციფრულ ტექნოლოგიებში, თბილისი, საქართველო, მაისი, 2023, გვ. 45-50.
ვებ-გვერდები
[4] “ვებ-გვერდის სათაური,” ორგანიზაცია, [ონლაინ]. ხელმისაწვდომია: URL. [ნანახია: დღე, თვე, წელი].
მაგალითად: [4] “IEEE ციტირების სახელმძღვანელო,” IEEE, [ონლაინ]. ხელმისაწვდომია: www.ieee.org/. [ნანახია: 15 აპრილი, 2025].
ხშირი შეცდომები IEEE ფორმატში და როგორ ავირიდოთ ისინი
სტუდენტები ხშირად უშვებენ შეცდომებს IEEE ფორმატის გამოყენებისას. აი, რამდენიმე გავრცელებული შეცდომა, რომელთა თავიდან არიდებაც შეგიძლიათ:
არასწორი ნუმერაცია
ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული შეცდომაა წყაროების არათანმიმდევრული ნუმერაცია. თუ წყაროს უკვე მიანიჭეთ ნომერი, შეინარჩუნეთ იგივე ნომერი მთელი დოკუმენტის მანძილზე.
არასათანადო ფორმატირება
დარწმუნდით, რომ კვადრატული ფრჩხილები სწორად გამოიყენება. ისინი უნდა იყოს კვადრატული და არა მრგვალი, და უნდა განთავსდეს სწორ ადგილას წინადადებაში.
არასწორი მინიშნება სხვადასხვა წყაროებზე
როდესაც მიუთითებთ რამდენიმე წყაროს, დარწმუნდით, რომ სწორად იყენებთ მძიმეებს და ტირეებს. მძიმე გამოიყენება არათანმიმდევრული წყაროებისთვის, ხოლო ტირე – თანმიმდევრული წყაროების დიაპაზონისთვის.
მნიშვნელოვანი რჩევა
თვალი გადაავლეთ IEEE-ს ოფიციალურ სახელმძღვანელოს ან თქვენი უნივერსიტეტის მითითებებს კონკრეტული მოთხოვნებისთვის, რადგან ზოგჯერ ინსტიტუტებს შეიძლება ჰქონდეთ მცირე ვარიაციები სტანდარტულ ფორმატში.
პრაქტიკული რჩევები საბაკალავრო და სამაგისტრო ნაშრომებისთვის
აკადემიური ნაშრომის წერისას, IEEE ფორმატის გამოყენება შეიძლება გამოწვევა იყოს. აი, რამდენიმე პრაქტიკული რჩევა, რომელიც დაგეხმარებათ პროცესის გამარტივებაში:
დაიწყეთ ციტირების სისტემის დანერგვა თავიდანვე
არ დაელოდოთ ნაშრომის დასრულებას, რომ დაიწყოთ ციტირება. შექმენით თქვენი წყაროების სია თავიდანვე და განაახლეთ ის მუშაობის პროცესში.
გამოიყენეთ ციტირების მენეჯერის პროგრამები
ისეთი პროგრამები, როგორიცაა Zotero, Mendeley ან EndNote, შეუფასებელ დახმარებას გაგიწევთ. ისინი ავტომატურად აფორმატებენ თქვენს ციტირებებს IEEE სტილში და ამარტივებენ ლიტერატურის სიის შექმნას.
ორგანიზება ყველაფერია
შეინახეთ ყველა თქვენი წყარო ორგანიზებულად. ჩაინიშნეთ გვერდის ნომრები, როდესაც პირდაპირ ციტირებას აკეთებთ, რათა შემდგომში ადვილად მოიძიოთ ინფორმაცია.
შექმენით ციტირების შაბლონები
შექმენით შაბლონები სხვადასხვა ტიპის წყაროებისთვის და შეინახეთ ისინი ხელმისაწვდომ ადგილას. ეს დაგეხმარებათ თანმიმდევრულობის შენარჩუნებაში.
რეგულარულად გადაამოწმეთ
პერიოდულად გადაამოწმეთ თქვენი ციტირებები, რათა დარწმუნდეთ, რომ ყველა წყარო სწორად არის მითითებული და არცერთი არ გამოგრჩენიათ.
დასკვნა
ციტირება კვადრატული ფრჩხილებით IEEE ფორმატში წარმოადგენს აკადემიური წერის მნიშვნელოვან უნარს, განსაკუთრებით ტექნიკურ და საინჟინრო სფეროებში. სწორი ციტირება არა მხოლოდ აკადემიურ კეთილსინდისიერებას უზრუნველყოფს, არამედ ზრდის თქვენი ნაშრომის სანდოობას და პროფესიონალიზმს. ამ სტატიაში განხილული წესები და მაგალითები დაგეხმარებათ თავდაჯერებულად გამოიყენოთ ციტირება კვადრატული ფრჩხილებით თქვენს საბაკალავრო ან სამაგისტრო ნაშრომში. დამატებითი დახმარებისთვის, ნუ მოგერიდებათ კონსულტაციის მიღება თქვენი უნივერსიტეტის აკადემიური წერის ცენტრში ან ბიბლიოთეკაში.
მოგვწერე!
