ბრესტის ზავი წარმოადგენს ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს დიპლომატიურ ხელშეკრულებას პირველი მსოფლიო ომის ისტორიაში. 1918 წლის 3 მარტს გაფორმებულმა ამ შეთანხმებამ არა მხოლოდ რუსეთის იმპერიის ბედი შეცვალა, არამედ მთლიანად აღმოსავლეთ ევროპის პოლიტიკური რუკა გადახაზა. ბოლშევიკური რევოლუციის შემდეგ, ახალი საბჭოთა ხელისუფლება იძულებული გახდა მიეღო რთული გადაწყვეტილება – დაედო ზავი გერმანიასთან თუ გაეგრძელებინა ომი.
გჭირდება აკადემიური ნაშრომი ბრესტის ზავის ან პირველი მსოფლიო ომის შესახებ? მოგვწერე ახლავე და შთაგონების გუნდი დაგეხმარება მაღალი ხარისხის ნაშრომის მომზადებაში!
ისტორიული წინაპირობები
1917 წლის ბოლშევიკური გადატრიალების შემდეგ, ახალი საბჭოთა ხელისუფლება აღმოჩნდა რთული არჩევანის წინაშე. რუსეთის არმია იმ დროისთვის უკვე მძიმე მდგომარეობაში იყო – ჯარისკაცები მასობრივად ტოვებდნენ პოზიციებს, ხოლო დეზერტირობა ჩვეულებრივ მოვლენად იქცა.
ბოლშევიკების ლიდერებს შორის არსებობდა მწვავე უთანხმოება ზავის საკითხთან დაკავშირებით. ლენინი მხარს უჭერდა ზავის დადებას ნებისმიერ ფასად, რათა შეენარჩუნებინათ ძალაუფლება და ყურადღება შიდა მტრებთან ბრძოლაზე გადაეტანათ. ტროცკი კი, როგორც საგარეო საქმეთა სახალხო კომისარი, ცდილობდა მოლაპარაკებების გაჭიანურებას იმ იმედით, რომ გერმანიაში რევოლუცია დაიწყებოდა.
მოლაპარაკებების პროცესი
მოლაპარაკებები ბრესტში 1917 წლის დეკემბერში დაიწყო. ბოლშევიკურ დელეგაციას, იოფეს ხელმძღვანელობით, სურდა პროცესის გაჭიანურება რევოლუციური პროპაგანდის მიზნით. გერმანელები კი კონკრეტულ ტერიტორიულ მოთხოვნებს აყენებდნენ, მათ შორის პოლონეთისა და ბალტიისპირეთის ნაწილის შენარჩუნებას.
დეკემბრის ბოლოს მოლაპარაკებები ჩიხში შევიდა. მიუხედავად იმისა, რომ ფრონტის ხაზზე რუსი და გერმანელი ჯარისკაცები მეგობრდებოდნენ, ეს უფრო ომის დასრულების სურვილით იყო გამოწვეული, ვიდრე რევოლუციური განწყობებით. რუსეთის ყოფილმა მოკავშირეებმა – ინგლისმა და საფრანგეთმა სცადეს სიტუაციის გამოსწორება, თუმცა უშედეგოდ.
სიტუაცია დრამატულად შეიცვალა 1918 წლის თებერვალში, როდესაც გერმანიამ განაახლა სამხედრო მოქმედებები და სწრაფად წაიწია წინ რუსეთის ტერიტორიაზე. გერმანელები პრაქტიკულად წინააღმდეგობის გარეშე მიიწევდნენ წინ, რადგან რუსული არმია უკვე აღარ არსებობდა როგორც ორგანიზებული ძალა.
ზავის პირობები
1918 წლის 3 მარტს ხელმოწერილი ბრესტის ზავის პირობები უმძიმესი აღმოჩნდა რუსეთისთვის. ხელშეკრულების თანახმად, რუსეთი კარგავდა უზარმაზარ ტერიტორიებს – პოლონეთს, ბალტიისპირეთს, ბელორუსიას, უკრაინას, ფინეთსა და სამხრეთ კავკასიას.
სამხედრო თვალსაზრისით, რუსეთი ვალდებული იყო მოეხდინა თავისი ჯარისა და ფლოტის დემობილიზაცია. ეკონომიკური პირობები კიდევ უფრო დამძიმდა აგვისტოს დამატებითი ხელშეკრულებით, რომელიც გერმანიას ანიჭებდა მნიშვნელოვან პრივილეგიებს, მათ შორის ბაქოს ნავთობის ნაწილზე კონტროლს და 6 მილიარდი მარკის კომპენსაციას.
შედეგები და გავლენა
ბრესტის ზავი იყო პრაგმატული გადაწყვეტილება ბოლშევიკების მხრიდან, რომელთათვისაც უმთავრესი იყო ძალაუფლების შენარჩუნება. ლენინის აზრით, დროებითი უკან დახევა და ტერიტორიების დათმობა აუცილებელი იყო რეჟიმის გადასარჩენად. მართლაც, ზავმა მისცა ბოლშევიკებს საშუალება გაემყარებინათ თავიანთი პოზიციები ქვეყნის შიგნით.
გერმანიისთვის ბრესტის ზავის შედეგები არ აღმოჩნდა ისეთი წარმატებული, როგორც თავიდან ჩანდა. ოკუპირებული ტერიტორიების კონტროლი მოითხოვდა მნიშვნელოვან სამხედრო ძალებს, რომლებიც შეიძლებოდა გამოყენებული ყოფილიყო დასავლეთის ფრონტზე. მიღებული ეკონომიკური სარგებელი, მათ შორის უკრაინული ხორბალი, ვერ აკომპენსირებდა ოკუპაციის ხარჯებს.
დასკვნა
ბრესტის ზავი წარმოადგენს ისტორიულ მაგალითს იმისა, თუ როგორ შეიძლება ერთმა დიპლომატიურმა გადაწყვეტილებამ შეცვალოს მთელი რეგიონის პოლიტიკური რუკა. მიუხედავად იმისა, რომ ხელშეკრულებამ უზარმაზარი ზიანი მიაყენა რუსეთს, მან საბოლოოდ მისცა ბოლშევიკებს საშუალება გაემყარებინათ ძალაუფლება და მოეხდინათ კონცენტრირება შიდა პოლიტიკურ ბრძოლებზე.
გჭირდება მსგავს საკითხზე ნაშრომი, დავალება, თუ რეფერატი? დაგვიკავშირდი და დაგეხმარებით მაღალი ხარისხის აკადემიური ნაშრომის მომზადებაში!
